حقوق الانسان فى القانون الدولى

حقوق الانسان فى القانون الدولى

من الملاحظ ان جميع المحاولات المبذوله فى اطار حقوق الانسان لم تنجح فى الوصول الى تعريف واضح لفكرة حقوق الانسان للاسباب التاليه:

1-صعوبه الفكرة وغموضها
2-الخلط بين الفكره وآليات حمايتها
3-الخلافات الفكريه (الايديولوحيات)
4-خصوصيه حقوق الانسان وعالميتها

تعريف الحق
n ليس هناك ايضا اتفاق على ماهيه الحق فهناك مفاهيم مختلفه:
اولا –المفهوم الشخصى
n قدرة اوسلطه اراديه يخولها القانون لشخص من الاشخاص فى نطاق معلوم
ثانيا-المفهوم الموضوعى
n الحقوق الانسانيه هى مصالح يحميها القانون
ثالثا-الاتجاة المختلط
n الحقوق هلى ارادة ومصلحه فى ان واحد
الاتجاة المنطقى فى تعريف الحق
n الاتجاة الموضوعى هو الاتجاة المنطقى فى تعريف الحق وهذا التعريف يتطلب توافر عنصرين:
اولا عنصر غائى
n يمثل هذا العنصر الهدف العملى للحق وهوعنصر المصلحه
ثانيا-عنصر شكلى
n ستضمن لهذا الهدف وسيله حمايه وهو عنصر الدعوى
n والحق اذن هو ذلك الهدف الذى يحميه القانون او هو مجموعه المصالح الذى يحميها القانون
الاعتراف بحقوق الانسان فى القانون الدولى
* التحول فى الاهتمام بحقوق الانسان بعد الحرب العالميه الثانيه
ظهر بعد ظهور ميثاق حقوق الانسان الذى قاد عمليه التطور فى ميدان حقوق الانسان من الامم المتحدة ظهر الميثاق العالمى لحقوق الانسان والذى ترجع اهميته الى:
1-انه بمثابه اعتراف دولى بهذة الحقوق
2-انه جاء من قبل منظمه عالميه(الامم المتحدة) تؤكد هذة الحقوق



اولا- حقوق الانسان فى الميثاق العالمى لحقوق الانسان
n صدر هذا الاعلان فى عام 1948
n قيمه هذا الاعلان تظهر فى مضمونه الذى يؤكد :
n الاعتراف بحقوق الانسان
n تأكيد هذة الحقوق
n ضرورة التزام الدول بأحترام حقوق الانسان
n هذا الاعلان يمثل خطوة هامه فى تكوين قانونى دولى عرفى لقانون حقوق الانسان يجب احترامه من كافه اعضاء الاسرة الدوليه
ثانيا- التطور القانونى فى مجال حقوق الانسان
n صدر عن الجمعيه العامه للامم المتحدة قرارين:
n الاول-يتبنى العهد الدولى الخاص بتبنى الحقوق المدنيه والسياسيه(1966)
n الثانى- يتبنى الحقوق الاقتصاديه والاجتماعيه(1976)
n وتتضح اهميه العهدين:
n انهما وضعا نظاما قانونيا ينطبق على الجماعه الدوليه بأسرها وذلك بالنص على التزامات واضحه ومحددة بالاعتراف الكامل بحقوق الانسان بعد التأكيد على حقوق الانسان بدأ الاهتمام بالوسط الذى يعيش فيه الانسان وحمايته
ان العهدين يمثلان خطوة من خطوات التطور الانسانى والاعتراف الدولى بها

المصادر الدوليه العالميه لحقوق الانسان
*المصادر القانونيه لحقوق الانسان

التطور القانونى فى مجال حقوق الانسان
1- ميثاق الامم المتحدة
2- الاعلان العالمى لحقوق الانسان
3- العهدين الدوليين











حقوق الانسان فى الاسلام
1-عالميه شريعه الاسلام
2-انسانيه شريعه الاسلام
3-مصادرحقوق الانسان فى الشريعه
4-مواثيق واعلانات حقوق الانسان فى الاسلام

اولا/ عالميه حقوق الانسان
l تتميز الشريعه الاسلاميه بالعموميه والشموليه ولذلك فهى توصف بالعالميه لبنى البشر وعلى اختلاف الزمان والمكان
l وهى بذلك خالدة لانها تقوم على اسس ومبادىء انسانيه
l وهى بذلك صالحه لكل زمان ومكان
l ظهر ذلك فى الايات القرانيه والاحاديث النبويه
والعالميه كصفه للشريعه الاسلاميه تتمثل فى : المبادىء والقيم
l عالميه القيم والمبادىء الاسلاميه
l القيم والمبادىء الاسلاميه منسجمه مع الفطرة السليمه
l هى قيم ومبادىء ليست خاصه بل هى عامه
l قيم تشمل الزمان والمكان
l قيم ومبادىء قائمه على التعاون والرحمه والمودة والعداله والمساواة والوفاء والتسامح والسلام

ثانيا- انسانيه الشريعه الاسلاميه
l الانسانيه فى الشريعه تعنى نظرة خلقيه (اخلاقيه) تعلى من شأن الانسان وتمنع عنه الاهانه او الاذلال او الانتقاص من حريته وكرامته
l ان انسانيه الشريعه تصون للانسان كرامته وحريته
l انها شريعه شرعت من اجل الانسان وللحفاظ على كرامته وتحميه فى كل فترات حياته (قبل ان يولد وبعد ولادته وبعد وفاته
l تظهر انسانيه الشريعه فى اهتمامها بالجانب الروحى والعقلى
l انسانيه الشرع تظهر فى مقصدة وهو ان يحفظ للانسان خمس(دينه-نفسه- عقله- نسله- ماله)
حددت الشريعه مصالح الانسان (حقوقه) فى ثلاثه :
1- المصالح الضروريه والتى لابد للقيام بها لصالح الدنيا والدين وهى حفظ الدين والنفس والنسل والمال
2- المصالح الحاجيه وهى ضروريه لتخحقيق المصالح الضروريه
3- المصالح الكماليه تتعلق بعادات الناس


* مقاصد التشريع الاسلامى الانسانى
l اقامه العدل
l المساواة بين الناس
l احترام الغير ولافرق بين الناس فى الجنس او اللون
l حمايه حقوق الغير
l تحقيق كرامه الانسان فى الدنيا والدين

* خصائص حقوق الانسان فى الاسلام
l شموليه حقوق الانسان فى الاسلام
l جاء الاسلام بتقرير كافه الحقوق الاجتماعيه والسياسيه واضاف اليها الاخلاقيه
l هذة الحقوق موجهه الى كل بنى البشر دون فرق
l وهذة الحقوق ثابته فى كل زمان ومكان
l هذة الحقوق موجهه للانسان بوصف انسانا
* مصادر حقوق الانسان فى الشريعه
l يقصد بها الادله الشرعيه التى تستند اليها هذة الحقوق
l وهذة الحقوق انما تستند الى الفقه الاسلامى لانها عبارة عن احكام شرعيه
l اذن فأن هذة الحقوق انما تستمد اصولها من الفكر الاسلامى الذى يخرج من المصادر الرئيسيه وهى:
* مصادر حقوق الانسان
1- القرأن الكريم 2- السنه النبويه 3- اثار الصحابه

مواثيق حقوق الانسان فى الاسلام
l اعلان حقوق الانسان وواجباته فى الاسلام (1979)
l البيان الاسلامى لحقوق الانسان (1980)
l مشروع وثيقه حقوزق الانسان فى الاسلام(1989)
l اعلان القاهرة (1990)
l اعلان حقوق الطفل ورعايته (1994)
l وتشتمل هذة المواثيق على –حق الحياة والحريه-حق المساواة-العداله- حمايه العرض والنسل- حق العمل .









انواع حقوق الانسان
*انواع الحقوق والحريات العامه
(حقوق الانسان)
- التعريف بالحقوق والحريات العامه
- التعريف بالحريات الفرديه والعامه
- تقسيم الحقوق والحريات

اولا- التعريف بالحريات العامه/الفرديه
الاصل انها صفات شخصيه او فرديه تتناسب فى نشأتها مع الديمقراطيات الحرة منذ القرن الثامن عشر
عرفت بالعامه بسبب عموميتها والتى تعنى اشتراك كافه الافراد بصفتهم الانسانيه فى هذة الحقوق
ارتبطت هذة الحريات بالمساواه وكما ذكرت المادة اولى من الاعلان العالمى لحقوق الانسان(ان الافراد يولدون احرارا ومتساوين فى الحقوق وانه لايجوز التمييز بينهم الا على اساس المصلحه العامه)
* تقسيم الحقوق والحريات العامه
*التعريف بالحريات الشخصيه
تتصل هذة الحريات بشخص الانسان وادميته وحياته الخاصه
هى حريات جوهريه وهى اساس للتمتع بالحريات الاخرى
من انواع الحريات الشخصيه:
1- حق الامن
2- سريه المراسلات
3- حرمه المسكن
4- حريه التنقل
5- حق احترام الكرامه الانسانيه
ثانيا- حريه الفكر(الحريات الذهنيه)
هى مجموعه الحريات المرتبطه بالقدرة الابداعيه للفرد وتتمثل فى :
1- حريه الرأى
2- الحريه الدينيه
3- حريه التعليم
4- حريه الصحافه ووسائل الاعلام
5- حريه الفكر




ثالثا- حريه التجمع
تشتمل من ناحيه على حريه الاجتماع ومن ناحيه اخرى تشتمل على حريه تكوين الجماعات
وتتمثل هذة الحريات فى:
1- حق الاجتماعات العامه
2- حق التظاهر السلمى
3- حق تكوين الجمعيات الهادفه والمنظمه
4- حق الانضمام الى الجمعيات بحريه
* الحريات الاققصاديه
تتضمن اتاحه اكبر فرصه ممكنه للافراد لممارسه الانشطه الاقتصاديه وكذلك:
1- حق انشاء المشروعات وادارتها
2- حق التملك الاقتصادى
3- حريه التبادل
4- الحفاظ على الملكيه العامه
5- حريه الحركه الاقتصاديه
* الحريات السياسيه
تدور حول حق الافراد فى المشاركه فى الحياة السياسيه وتشمل:
1- حق الانتخاب
2- حق الترشيح
3- حق تولى الوظائف العامه
4- حق التعبير الدستورى
5- حق ابداء الرأى
6- حق المعارضه
* الحقوق الاجتماعيه
1- توفير حق العمل للافراد
2- حق العمال فى تكوين النقابات
3- حق التمتع بالتأمين الصحى
4- الحق فى التأمين الاجتماعى
5- حق العمال فى الادارة
6- حق التعليم المجانى
7- الحق فى معيشع اجتماعيه كريمه






المصادر الدوليه لحقوق الانسان
1-التعريف بالمصادر الدوليه
2-التعرض للمصادر الرئيسيه لحقوق الانسان
3-مضمون هذة المصادر

1-التعريف بالمصادر الرئيسيه لحقوق الانسان
يقصد بالمصادر الرئيسيه لحقوق الانسان تلك النصوص القانونيه الواردة فى ميثاق الامم المتحدة والاعلان العالمى لحقوق الانسان والعهدين الوليين لحقوق الانسان

* تظهر اهميه هذة النصوص فى :
- انها تعبر عن الشرعيه الدوليه
- ان مضمونها الالتزام بها

2- المصادر الرئيسيه لحقوق الانسان
اولا/ميثاق الامم المتحدة
وقد اختلف الفقهاء فى تأكيد اهميه هذا الميثاق :
* فمنهم من يرى : ان نصوص الميثاق ذات قيمه ادبيه واخلاقيه فقط ولا يتضمن التزام قانونى بها ولا يمكن للامم المتحدة ان تتدخل لحمايه الافراد الا اذا كان الامر فيه تهديد للسلم والامن الدوليين
* والرأى الاخر يرى: اهميه هذا الميثاق بأعتبارة مصدرا تشريعيا هاما وان الرأى الاول اعتمد على ظاهر النصوص فقط ولم يراعى المتغيرات الدوليه عند نشأة الامم المتحدة فالاهداف عامه وتركت التفاصيل للاتفاقيات الدوليه وان هذا لا ينال من القيمه القانونيه للميثاق
* اهميه ميثاق الامم المتحدة
يعد الشريعه العامه او القانون الاساسى او الدستور لحقوق الانسان
• يعد البنه الاولى فى بناء قواعد القانون الدولى العرفى
• تستند اليه كل المعاهدات والاتفاقيات الدوليه فى مسأله حقوق الانسان
• اول وثيقه قانونيه دوليه لحقوق الانسان
• تمثل الدستور والمصدر ومعانى الالتزام الدوليه

ثانيا/الاعلان العالمى لحقوق الانساناهميته
• يمثل اول وثيقه دوليه بعد الامم ميثاق الامم المتحدة
• يعتبر نتيجه منطقيه لاهتمام الامم المتحدة بحقوق الانسان
• يمثل دليلا على الرغبه فى تفعيل هذة الحقوق

* مضمونه
3- للتعرف على الميثاق العالمى لحقوق الانسان لابد بدايه من التعرف على :

* اثارة القانونيه

اولا/مضمون الاعلان العالمى لحقوق الانسان
• يمثل الاعلان العالمى مجموعه من الاحكام القانونيه التى جاءت واضحه وصريحه فى تقرير الالتزام الكامل بحقوق الانسان وحرياته الاساسيه فجميع نصوصه تؤكد هذة الحقيقه
• كما يمثل مضمونه خطوة رئيسيه للالتزام الدولى بها وأتخاذ الاجراءات اللازمه لضمان هذا الاحترام
• يمثل مضمونه نصوصا قانونيه نصت على هذة الحقوق الفرديه او الشخصيه فى اطارالقيود التى يقررها القانون الداخلى

ثانيا/القيمه القانونيه للاعلان العالمى
• شكك البعض فى القيمه القانونيه للاعلان لانه صدر فى شكل توصيه دوليه وليس فى شكل معاهدة ملزمه ولكن القيمه القانونيه للاعلان تكمن فى ان الجمعيه العامه للمم المتحدة اصدرته استنادا الى الميثاق بالاجماع
• كما ان الميثاق يعد سابقه دوليه هامه فى تكوين القواعد القانونيه وبذلك تتوافر فيه فكرة الالزام الدوليه
العهدان الدوليان لحقوق الانسان
* العهدان هما:
• العهد الخاص بالحقوق الاقتصاديه والاجتماعيه والثقافيه
• والعهد الخاص بالحقوق المدنيه والسياسيه
وتتوافر فيهما فكرة الحقوق والالتزام الدولى بها وهما يؤكدان فكرة الاصرار الدولى على تأكيد هذة الحقوق













الحقوق اللصيقه بالشخصيه
1- المفهوم
2- حق الشخص فى سلامه كيانه المادى
3- حق الشخص فى سلامه كيانه الادبى
4- الحق الشخصى فى سلامه الكيان المادى

* التعريف
•هى طائفه من القيم المعنويه التى تستمد اصلها من شخصيه الانسان وترتبط به ارتباطاوثيقا

* خصائصها:
1-تثبت للانسان بمجرد وجودة
2-تتيح للانسان التمتع بخصائصه الماديه والمعنويه
3-تكفل الاعتراف بوجود الفرد وحمايته فى مواجهه الغير
4-تعرف بمسميات مختلفه منها(الحقوق الملازمه للشخصيه-الحقوق الشخصيه-الحقوق العامه-الحقوق الاساسيه)

*- حق الشخص فى سلامه كيانه المادى والادبى

* حق الشخص فى سلامه كيانه الادبى:
1-الحق فى الشرف والاعتبار
2-الحق فى السريه
3-الحق فى الاسم والحق الذهنى
4-الحق فى الصورة او الهيئه

* حق الشخص فى سلامه كيانه المادى:
1-حمايه حياه الانسان وجسدة فى مواجهه الغير
2-حمايه حياه الانسان وجسدة فى مواجهه نفسه

اعداد الباحث :محمد الحمراوى